(LĐO) - Không chỉ kỳ thi tuyển sinh ĐH-CĐ mà ngay cả kỳ thi tốt nghiệp THPT đã “kéo” cả xã hội phải vận hành theo.

Trước kỳ thi tốt nghiệp THPT, tất cả người dạy, người học đều rơi vào tâm trạng lo lắng, căng thẳng nhưng thi xong ai nấy đều thở dài nhẹ nhõm vì...sự lo lắng không cần thiết, với kết quả thật mỹ mãn (tỷ lệ đỗ 95,72% của năm học 2012-2013).

Kết quả này lại hâm nóng dư luận luồng ý kiến nên bỏ kỳ thi này, thay vì xét tuyển, tránh tốn kém tiền của, công sức và áp lực cho học sinh. Tại cuộc đối thoại trực tiếp giữa các bạn trẻ đã trải qua kỳ thi tốt nghiệp THPT và các nhà quản lý ngành giáo dục, chuyên gia giáo dục được tổ chức vào cuối tháng 7, đã hé mở giải pháp thứ 3 - đáp ứng được cả mong muốn của xã hội cũng như lãnh đạo ngành giáo dục: Vẫn giữ kỳ thi này, nhưng cần cải tiến kỳ thi sao gọn nhẹ, đảm bảo được yêu cầu không tốn kém nhưng hiệu quả chất lượng giáo dục.

Đã học là phải thi

Khi trình đề án “ 2 trong 1”, Bộ GDĐT đưa ra quan điểm đã học thì phải thi. Kỳ thi tốt nghiệp THPT được duy trì bởi đó là kết quả đánh giá quá trình học tập 12 năm ở bậc học phổ thông, ở bậc học này, học sinh (HS) phải được trang bị kiến thức toàn diện, kỳ thi tuyển sinh ĐH-CĐ thì không thi mà xét tuyển.

Dư luận không đồng tình vì kỳ thi tuyển sinh ĐH-CĐ là kỳ thi “đốt đuốc” tìm chất lượng, phân luồng trình độ, kiến thức HS, còn kỳ thi tốt nghiệp THPT chỉ nên xét vì tấm bằng tốt nghiệp chỉ là “tấm thông hành” để các em lựa chọn con đường vào đời trong tương lai: Có trình độ, khả năng thì tiếp tục học bậc ĐH,CĐ, nếu không thì lựa chọn học nghề... Vì dư luận không đồng tình nên đề án “2 trong1” tạm phải dừng, lẽ ra được triển khai từ năm học 2008-2009.

Tuy Bộ GDĐT không đề cấp đến việc cải tiến thi đã nêu tại đề án “2 trong 1”, nhưng ba năm qua, sau mỗi kỳ thi tốt nghiệp THPT, dư luận vẫn bàn thảo về việc bỏ kỳ thi này, chỉ nên xét tuyển, tránh lãng phí, tốn kém không cần thiết. Trong khi quan điểm của lãnh đạo ngành giáo dục vẫn là “đã học thì phải thi”.

Tại cuộc đối thoại, GS Văn Như Cương đưa ra bức tranh vẽ với 12 cái rào mà HS bậc học phổ thông phải  vượt qua, nhưng theo GS thì riêng cái rào thứ 12 vẫn cần phải vượt, nhưng vấn đề là vượt như thế nào. Ông nói : Tôi vẫn giữ quan điểm là đã học thì phải thi, nhưng vấn đề là tổ chức thi để vượt cái rào thứ 12 này như thế nào, tổ chức thi chung toàn quốc hay giao cho các địa phương, vừa để tránh căng thẳng đối với HS, tránh tốn kém cho xã hội, rổi phải tính đến cả trình độ HS ở các vùng miền….

Quan điểm của GS Văn Như Cương là Bộ GDĐT hãy “mạnh dạn” giao quyền cho các địa phương tổ chức thi (từ A đến Z). Theo ông: "Khi đã giao quyền thì gắn với trách nhiệm, tôi tin rằng trách nhiệm của địa phương sẽ cao hơn. Không cần thiết duy trì một kỳ thi như hiện nay, HS chỉ cần học lực trung bình là đã đỗ thì liệu có cần thiết duy trì kỳ thi tốt nghiệp “chung đề, chung ngày” với quy mô lớn, kéo cả xã hội vận hành theo là không cần thiết, đặc biệt việc tổ chức chấm chéo, thi cụm không hiệu quả".

GS-TS Nguyễn Minh Thuyết cũng đồng quan điểm với GS Văn Như Cương là cần thay đổi hình thức thi tốt nghiệp để xã hội đồng thuận, tránh tốn kém không cần thiết mà vẫn đạt được hiệu quả. Nhà giáo Trần Thanh Đức- Giám đốc Sở GDĐT tỉnh Tiền Giang đồng tình với với quan điểm là cần đổi mới kỳ thi tốt nghiệp THPT.

Bộ lo lắng chất lượng

Mặc dù kết quả thi tốt nghiệp THPT đạt tỷ lệ khá cao (95,72%), nhưng tỷ lệ khá, giỏi chỉ đạt 13,83%. Ông Bùi Anh Tuấn- Cục trưởng Cục Khảo thí- Bộ GDĐT bày tỏ lo lắng: Mặc dù tỷ lệ đỗ tốt nghiệp cao như vậy, nhưng tỷ lệ đỗ loại khá, giỏi còn thấp, có tới trên 80% kết quả thi xếp loại trung bình, phản ánh chất lượng chưa cao.

Ông Tuân cũng băn khoăn: Tại sao thí sinh cho rằng áp lực, căng thẳng của kỳ thi tốt nghiệp rất lớn, nhưng khi thi lại thấy nhẹ nhàng? Điều đó có mâu thuẫn hay không? Câu hỏi đã có câu trả lời từ thực tế, từ HS đã trải qua kỳ thi. Thứ nhất, lãnh đạo các trường THPT quan tâm lớn nhất là tỷ lệ HS đỗ tốt nghiệp chứ không phải là đỗ ĐH,CĐ, Trong học kỳ hai có trường tổ chức thi tốt nghiệp thử đến lần thứ 3, ngay sau khi bộ công bố môn thi tốt nghiệp, các trường đổ dồn thời gian để luyện thi, cả thày và trò “vật vã “ với 6 môn thi. Nhưng vào “trường thi”, HS ai nấy thở phào…vì đề thi, vì thầy cô coi thi cũng “dễ tính”…Có giám định đã nói rằng kỳ thi tốt nghiệp phổ thông là “sáng chép –môn tự luận, chiều tô –môn trắc nghiệm”.

Câu hỏi vì sao kết quả thi tốt nghiệp tỷ  lệ trung bình chiếm tỷ lệ áp đảo đã  được chính HS trả lời: Thứ nhất, phần đông HS có quan điểm rằng thi tốt nghiệp chỉ cần đạt điểm trung bình, vấn đề quan trọng là điểm thi ĐH-CĐ, điểm thi tốt nghiệp có đỗ loại giỏi cũng không… giải quyết được vấn đề sống còn của tương lai.

Có HS còn tính toán cụ thể chỉ cần 28, 29 điểm cho 6 môn tốt nghiệp vì đã có sẵn 1, 2 điểm nghề. Sau khi thi môn (có ngay đáp án) HS có thể ước tính được số điểm của mình, nên những  môn tự luận chỉ cần không rơi vào điểm liệt là an toàn. Nếu dồn hết lực cho kỳ thi tốt nghiệp thì kết quả thi ĐH-CĐ sẽ không cao vì thi ĐH-CĐ theo khối, không trải đều như thi tốt nghiệp. Ví dụ kỳ thi tốt nghiệp năm 2009-2010 thi ba môn xã hội ( Văn, Sử, Địa), nếu đầu tư để cả môn xã hội đạt điểm cao thì thí sinh thi khối A sẽ không còn thời gian để ôn luyện thi ĐH-CĐ vì thời gian hai kỳ thi quá cận kề, trong vòng 1 tháng.

Ông Bùi Anh Tuấn- Cục trưởng Cục Khảo thí cho hay bộ sẽ tiếp tục đổi mới trong kỳ thi tốt nghiệp. Bộ lắng nghe ý kiến toàn dân, xã hội với mong muốn xây dựng một nền giáo dục tiên tiến, hiện đại đáp ứng yêu cầu của đất nước trong thời kỳ HĐH-CNH. Trước luồng ý kiến bỏ kỳ thi này thì bộ không quyết định được mà thuộc thẩm quyền của phải là Quốc hội quyết định vì sửa luật phải thông qua Quốc hội.

Cả xã hội đều mong muốn với Bộ GDĐT  mạnh dạn cải tiến kỳ thi tốt nghiệp vừa giảm sự tốn kém về tiền của, thời gian nhưng chất lượng thật. Học thật, dạy thật và thi thật.